Powrót inflacji w USA – obecnie wynoszącej 3% we wrześniu 2025 r. – ponownie ożywił debatę na temat roli polityki prezydenckiej w zarządzaniu gospodarką. Chociaż prezydent Trump obiecał położenie kresu inflacji, rzeczywistość jest znacznie bardziej złożona. Związek między Białym Domem a rosnącymi cenami nie jest tak bezpośredni, jak wielu sądzi.
Jak prezydenci wpływają na inflację
Prezydenci mogą wpływać na inflację przede wszystkim poprzez decyzje dotyczące wydatków i politykę fiskalną. Duże deficyty budżetowe wywierają presję na Rezerwę Federalną, która często reaguje podniesieniem inflacji. Z drugiej strony zdyscyplinowane budżety i efektywne systemy podatkowe dają Fed większą swobodę w stabilizowaniu cen. Działania prezydenta to jednak tylko jeden element układanki.
Szeroki obraz: siły gospodarcze wykraczające poza politykę
Inflacja jest zasadniczo napędzana przez szersze siły gospodarcze – koszty energii, globalne łańcuchy dostaw i politykę pieniężną. W szczególności energia jest czynnikiem krytycznym, a prognozy na 2026 r. wskazują na możliwy wzrost do 3,2%. Obniżenie kosztów energii i przyspieszenie innowacji mają kluczowe znaczenie, ponieważ prawie każdy aspekt codziennego życia zależy od dostępnej energii.
Deregulacja i produktywność
Regulacja też ma znaczenie. Nacisk Trumpa na deregulację – wycofywanie dziesięciu zasad przy każdym nowym – miał na celu zwiększenie produktywności i złagodzenie wąskich gardeł w łańcuchach dostaw. Wysoka produktywność może zwiększyć produkcję i płace, a zoptymalizowane łańcuchy dostaw zmniejszają presję inflacyjną. Wysiłki te nie działają jednak w próżni.
Lekcje historyczne: sukcesy i porażki
Historia pokazuje mieszane rezultaty. Lata 70. XX wieku były świadkiem szalejącej inflacji spowodowanej luźną polityką pieniężną i nadmiernymi wydatkami pod rządami kilku administracji. W latach 80., pomimo kryzysów, inflacja była lepiej kontrolowana dzięki zaostrzeniu dyscypliny monetarnej. Pierwsza kadencja Trumpa skorzystała na strategicznych cłach i nacisku na produkcję krajową, co ustabilizowało ceny. Jednak jego obecne podejście nie przyniosło jeszcze takich samych rezultatów.
Granice władzy prezydenta
Ostatecznie prezydenci nie kontrolują całkowicie inflacji. Wpływają na nią poprzez politykę energetyczną, regulacje, podatki i zachęty do krajowej produkcji. Pewną rolę odgrywa także zaufanie konsumentów: prezydent może wzmocnić lub osłabić stabilność rynku. Wahania podobne do tych obserwowanych w 2025 r. prawdopodobnie utrzymają się w nadchodzących latach, ponieważ siły gospodarcze w dalszym ciągu wyprzedzają indywidualne decyzje polityczne.
Inflacja to złożony problem, na który wpływają polityki, polityki i długoterminowe trendy. Chociaż prezydenci mogą kształtować otoczenie, nie mają absolutnej kontroli, a przypisywanie winy lub uznania którejkolwiek administracji pomija szerszy obraz.
